Roma İmparatorluğu'nda Maniheizm Hıristiyanlığa Rakip Konuma Yükselişi ve Düşüşü

Dila Baran

Miladi 3. yüzyılın ikinci yarısında, Mezopotamya’nın Babil bölgesinde ortaya çıkan Maniheizm Roma İmparatorluğu’na ne zaman ve hangi yollarla girdi? İmparatorluk sınırları içerisinde hangi bölgelere kadar ulaştı ve toplum üzerinde ne düzeyde etkili oldu? Maniheizm’e ilk tepkiyi veren Roma İmparatoru Diocletianus’un Maniheist gelenekle ilgili temel çekincesi neydi? Diocletianus’un ardından oldukça uzun bir süre Maniheistleri görmezden gelen Roma imparatorlarını tekrar bu dinî geleneği hedef alan yasalar yayımlamaya teşvik eden ne oldu? Birbiri ardına çıkarılan Maniheizm karşıtı yasalar Maniheistlerin ilerleyişi üzerinde nasıl bir etki yarattı? Roma topraklarına yayılmaya başlamasıyla birlikte kısa sürede Hıristiyanlığa rakip konuma yükselen Maniheizm’i Hıristiyan din adamları neden ve hangi açılardan eleştirdiler? Kilise mensuplarının Maniheizm’e karşı verdikleri mücadele Roma yönetiminin dinî politikasını ne düzeyde etkiledi? Oldukça hızlı bir şekilde Roma topraklarına yayılan Maniheist geleneğin yine benzer bir hızla bu coğrafyadaki etkinliğini kaybetmesi hangi etmenlere bağlı olarak gerçekleşti? 

Bu ve benzeri sorulara cevap arayan bir din tarihi çalışması niteliğindeki bu kitap, geç antik çağa damgasını vurmasına karşın ülkemizde çok fazla araştırma konusu yapılmayan Maniheizm’in Roma İmparatorluğu’nda geçirdiği tarihsel süreci ve bu sürece etki eden dinî-siyasi faktörleri objektif bir bakış açısı ve akademik bir perspektifle okuyucuya sunmaktadır.