PHRYG ORDUSU

PHRYG ORDUSU
Phrygler, yaklaşık MÖ 1100-1000 yıllarında İllyria bölgesinden göç ederek Anadolu’ya yerleşmişlerdir. Geldikleri bölgede “Byrg” olarak anılan Phrygler kabaca Boğazköy, Pazarlı, Alişar, Kerkenes Dağı, Alacahöyük, Midas, Dorylaeum, Daskyleion ve Gordion merkezli bir yayılım alanına sahiplerdi. MÖ 8. yüzyılda güçlü bir devlet olarak anılan Phrygler en parlak çağını Kral Midas döneminde yaşamıştır. 

Phrygler yerleştikleri coğrafyayı oldukça başarılı şekilde kullanmışlar ve yüksek tahkimatlar inşa etmeyi başarmışlardır. Ordu konusunda da dönemin modasına ayak uydurmayı azda olsa başaran Phrygler için Homeros, savaşa girmek için yanıp tutuşan bir ulus olarak bahsetmektedir. Herodotos ise Phrygler için Dareios’un ordusundaki yiğit savaşçılar diye adlandırmıştır. Phrygler özellikle piyade, süvari ve savaş arabalı sınıfından haberdarız fakat okçu birliği hakkında net bilgi mevcut değildir. Fakat kazı çalışmalarından kovanlı ve mahmuzlu tipte ok uçları ele geçmiştir. Phryg askerlerini teçhizatları Paphlagonialılara çok benziyordu. Herodotos, Paphlagonia askerlerini şu şekilde tanımamaktadır: “Paphlagonialılar savaşa örme başlıklar, küçük kalkanlar, oldukça kısa kargılar, mızraklar ve hançerlerle gidiyorlardı.” Buradan da Phryg askerlerinin teçhizatları hakkında az da olsa bilgi edinmemiz mümkündür. Bezemelerden anladığımız kadarıyla Phryg askeri yapısında mızrak hem süvari hem de piyadeler tarafından aktif olarak kullanım görmekteydi. 

Phryg piyadeleri, İskit piyadeleriyle büyük benzerlikler gösteriyordu. Her iki orduda mızrak ve kılıcı yoğun kullanıyordu. Askerler yanaklıklı miğfer kullanıyorlardı hatta kimi zaman bu miğferlerde sorguç benzeri eklentiler görülmekteydi. Fakat kimi zamanda keçeden ya da deriden yapılma serpuşlar takıyorlardı. Kalkanları yuvarlak, küçük boyutlu ve dış yüzleri daima geometrik motiflerle süsleniyordu. Kalkanın küçük olması aynı zamanda askere sürat avantajı kazandırıyordu. Bu kalkan formu Roma ordusunun kullandığı Parma adı verilen kalkana form olarak oldukça benzemektedir. Piyadeler dizlerine kadar uzun çorap çekiyorlardı. Uçları işlemeli kısa etek giyip bunun altına da dize kadar inen pantolon giyiyorlardı. Phryg piyadesini net olarak Pazarlı’dan ele geçen kaplama levhalarında görmekteyiz. Burada askerler sorguçlu miğfer, mızrak, yuvarlak kalkan ile teçhizatlandırılmış ve kıyafet detaylarının bütünüyle verilmeye çalışıldığı dikkat çekmektedir. 

Phryg süvari tasvirini ise Kimmerli bir elçi şu şekilde yapmaktadır: “Süvariler başlarına ucu öne sarkık külahlar takıyorlar, küçük yuvarlak kalkanlar ve uzun mızraklar taşıyorlar. Başlarında taşıdıkları külahlar Phryglere özgü. Yüksek konçlu çarığa benzer konç giyiyorlar ve çorapları dizlerine kadar çıkıyor. Uçları işlemeli kısa etek giyiyorlar.”  Kimmerli elçinin yaptığı tasvirin gerçek dışı olmadığını Gordion 3 no.lu megarondan ele geçen fildişi levha kanıtlamaktadır. Gordion Müzesi’nde bulunan bir pişmiş toprak levha üzerinde ise hem phryg piyadesini hem de savaş arabasını bir arada görmekteyiz. Burada kasasının üst kısmı kavisli bir savaş arabası karşımıza çıkmaktadır. Atın herhangi bir zırh kuşanmadığı görülmektedir. Arabanın önünde yer alan piyade ise tipik bir Phryg askeri teçhizatlarıyla görülmektedir. Buradaki piyade tasvirinden de anlayacağımız üzere kullanılan mızrak türü genelde kısaydı ve bu da onun daha kolay taşınmasının yanı sıra kolay fırlatılmasını sağlıyordu. 

Çağdaşı olan Urartu ve Hitit devletleri gibi komplike bir ordu sistemi kuramayan Phrygler, MÖ 7. yüzyılın ilk çeyreğinde Lygdamis önderliğindeki göçebe kavimlerin baskılarına dayanamayarak tarih sahnesinden çekilmiştir.  

Arkeolojiye dair daha fazla içerik için Arkhe Arkeoloji Dergisi ve Arkhe Kitap bölümlerini ziyaret etmeyi unutmayın.