Assos Antik Kenti

Assos Antik Kenti

 Assos Antik Kenti,  Çanakkale iline bağlı Ayvacık ilçesinin Behramkale Köyü’nde yer almaktadır. Assos Antik Kenti'nin tarihi MÖ 6. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kent, denizden 236 metre yüksekte sönmüş bir volkanik tepe üzerine kurulduğundan kentteki pek çok yapıda işlenmesi zor ancak bir o kadar da dayanıklı olduğu bilinen andezit taşı kullanılmıştır. Eski çağlarda bu taş için “insan yiyen taş” ifadesi kullanılmıştır. Yine aynı taş kullanılarak yapılan Assos lahitleri de dünyaca ünlüdür. Assos aynı zamanda Antik Dönem’in ünlü filozoflarından Aristoteles'in bir süre yaşayarak burada bir felsefe okulu kurmuş olmasıyla da önemliydi.

Kentin etrafı MÖ 4. yüzyılda inşa edilmiş olan 3200 metre uzunluğunda ve 20 metre yüksekliğinde surlarla çevrilidir. Bu surları günümüzde de görmek mümkündür. Biri surların doğu yönünde diğeri batı yönünde olmak üzere kente giriş çıkışı sağlayan iki ana kapı bulunmaktadır. Bu kapıların önündeki alan ise nekropol olarak kullanılmıştır. Bu nekropol alanının 9. yüzyıl boyunca da mezarlık olarak kullanıldığı belirlenmiştir.

Kentin en yüksek noktasında bulunan Athena Tapınağı, Anadolu’da Arkaik Çağ’da yapılmış ilk Dor düzeninde tapınaktır. Tapınak, kentin koruyucusu tanrıça Athena adına yapılmıştır. Sütunların üzerinde yer alan frizlerin bir kısmı Boston Müzesi ve Louvre Müzesi’nde bir kısmı ise İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde yer almaktadır.

Doğal bir kaya oyuğuna yapılmış olan tiyatroda andezit taşından inşa edilmiştir. Yunan tiyatrosu tarzında yapılmış olan yapıya Roma Dönemi’nde iki katlı sahne binası eklenmiştir. Tiyatronun orkestra bölümünü çevreleyen bir su kanalı vardır. Roma Dönemi’nde oturma sıralarından ilkinin kesilip korkuluk eklenmiş olmasının gladyatör oyunlarıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. MÖ 4. – 3. yüzyılda inşa edilmiş olan tiyatro, Roma Dönemi’ndeki ekleme ve değişikliklerle kullanılmaya devam etmiştir. İlk kez 1881-1883 yılları arasında Amerikan kazı heyeti tarafından kazılan tiyatro, 1980’li yıllarda Türk kazı heyeti tarafından tamamen açığa çıkarılmış ve restorasyonu yapılmıştır. Bugün yaklaşık 1500 kişi kapasiteli olan tiyatro, çeşitli festivallere ve konserlere ev sahipliği yapmaktadır.

Kentin agorası birbirinden farklı zamanlarda inşa edilmiş olan iki stoa ile çevrelenmiştir. Stolar, üzeri kapalı, insanları güneşten ve yağmurdan koruyan yürüme ve oturma alanlarıdır. Agoranın etrafında gymnasion,  bouleterion (meclis binası) ve Bizans Kilisesi’nin kalıntıları bulunmaktadır.

Akropolün kuzey köşesinde Osmanlı Sultanı I. Murat'ın 14. yüzyılda yaptırdığı tek kubbeli cami bulunmaktadır. Behramkale köyü sınırlarındaki Osmanlı Dönemi’nde yapılan köprü tümüyle ayakta olup bugün kullanılmaya devam etmektedir.

Assos’ta ilk kazılar, 1881 – 1883 yılları arasında Amerikalı bir arkeoloji grubu tarafından başlatılmıştır. Uzun bir aranın ardından 1981 yılında kazı çalışmaları tekrar başlatılmıştır. Kentteki kazı çalışmaları bugün Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurettin Arslan başkanlığında yürütülmektedir. Assos ayrıca Türkiye’de 12 ay boyunca sürdürülecek kazılar içesinde yer almaktadır.

TC Kültür ve Turizm Bakanlığı

Görsel Kaynak: Türkiye Kültür Portalı

Arkeolojiye dair daha fazla içerik için Arkhe Arkeoloji Dergisi ve Arkhe Kitap bölümlerini ziyaret etmeyi unutmayın.