Aşklar, Savaşlar, Kahramanlar ve Çanakkale

Yazar: Filiz Özdem

“Aşklar, Savaşlar, Kahramanlar ve Çanakkale de, Yapı Kredi Yayınları’nın diğer şehir monografileri gibi, Cumhuriyet’in devraldığı ve yüzyıllara yayılan büyük kültür mirası üzerine odaklanıyor.“

Çanakkale dendiğinde, insanın aklına hemen efsanelerin gelmesi boşuna değil. Bir şehri “işte o şehir“ yapan özelliğin, şehrin binlerce yıl öncesine giden tarihine, kültürüne dayandığının en çarpıcı örneklerinden biri bu. Homeros’un İlyada destanı sayesinde Çanakkale Boğazı, Troya ve Troya Savaşı yüzyıllarca dilden dile dolaşmış.

Bütün bu efsanelerin koynunda şekillenen Çanakkale için “geçiş geçit“ kelimeleri, aslında tarih boyunca şehrin kaderini de belirleyen anahtar kelimeler olarak çıkar karşımıza. Bir geçiş geçit şehri olması, Boğazlar’ı nedeniyle askerî öneme sahip olmuş şehrin merkezi de, Fatih Sultan Mehmed döneminde kale yapılmasıyla kurulmuş. Şehrin bir su ve geçiş yolu olması, bir yanıyla şehre bir uçuşkanlık, bir elle tutulmazlık özelliği vererek, başat ve baskın bir kültür-gelenek ağının kurulmasına engel olmuş. Diğer yandan bu özellik, Çanakkale’deki yerleşim kültürünü irdeleyen İsmail Erten’in yazısında belirttiği gibi bir zenginlik de sayılır.

Yapı Kredi Yayınları’nın şehir monografisi serisinin yirminci kitabı Aşklar, Savaşlar, Kahramanlar ve Çanakkale’de Veysel Tolun baştan başa bir şehir turu yaptırarak bütün ilçeleri gezdirdi, Çanakkale Arkeoloji Müzesi’nin bebekleri üzerine de bir yazı yazdı. Rüstem Aslan “Çanakkale’de Adalı Olmak“ ve “Mitolojiden Arkeolojiye Bir Şehrin Öyküsü: Troya“ yazısını kaleme aldı. Göksel Sazcı, Troya hazineleri ve Maydos Kilisetepe Höyüğü’nü yazdı. Nurettin Arslan Assos’u, Cevat Başaran Parion’u, Coşkun Özgünel Smintheus Kutsal Alanı’nı, Turan Takaoğlu Smintheion prehistorik yerleşimini, Davut Kaplan, Smintheion Roma Hamamı’nı anlatan yazılarıyla kitapta yer aldı. Musa Tombul Çanakkale bölgesindeki anıtsal tümülüsleri kaleme aldı.

Melih Duygulu, “Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı“ türküsünün hikayesini yazdı. Halide Okumuş seramiklerin diliyle Çanakkale’yi yazdı. Eşref Bülent Ayvacık halılarını, Ekrem Işın Gelibolu Mevlevihanesi’ni, Ali İşmen Çanakkale’deki balıkçılık kültürünü, Turan Takaoğlu yel değirmenlerini, Vedat Çalışkan deve güreşlerini, Mithat Atabay şehir nüfusunun niteliğini ve göçleri, Kenan Mortan Osman S. Arolat ekonomisini ve Serhan Oksay ise doğasını anlattığı yazılarıyla kitaba farklı katmanlar kazandırdılar.

Filiz Özdem’in hazırladığı, Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan Aşklar, Savaşlar, Kahramanlar ve Çanakkale kitabında Çanakkale şehri, Tahsin Aydoğmuş’un objektifinden hayat buldu.